Permenada dins los Monts de Chasluç (lemosin en grafia classica)

 

Lo Pueg Coniu, imatge tirat dau site Âne et Carotte

 

A l’oest dau Lemosin, ente comença lo vielh Massiu Ercinian, quela taula de granit, trobem las prumieras nautors en ’ribant de la mar. Per ben dire, qu’es en Charanta lemosina que lo país comença de s’enautar un pauc emb lo Massiu de l’Aubre (mai o mins 360m), rasís Montembuòu, plan modestament. Puei, en passant en Nauta-Viena, au drech daus Monts de Blom que son mai au nòrd (veire Pradelada dins los Monts deBlom), ’ribem dins lo parc Naturau Regionau Peirigòrd-Lemosin, entre Nontronés e país de Chasluç. Qu’es dins queu país qu’ondulegen los tuquets e los puegs dichs de Chasluç, que van dau Pueg Coniu a l’oest (496m) a la forest de Las Tors (553m) e au pueg de Corba Fin (557m) a l’est, a la limita departementala de Dordonha. 

 

  

Imatge tirat dau blog de jm.rober

Queu país es tanben conegut per èsser lo país daus Fuelhargiers (Fuelhardiers o Folhargiers, que trabalhen los fuelhards), quilhs sasoniers que trabalhavan (n’i a benleu un o dos d’enguera que contunhen l’òbra) lo bois de chastenh dins lors cabanas o lòtjas de bròchas e d’esclapons, que fabricavan daus cercles per las barricas de Conhac, daus palencs, de las cledas etc. Fau dire que lo país es breçat de chastenhs. L’i a d’enguera ’na festa de la chastanha a Dornasac ente podem minjar de las blanchidas, daus chauvets o de las borsadas, perparacions de chastanhas que se fasian dins totas las familhas autres còps, que se fan d’enguera mas segur pas tant. Au fiau de vòstras permenadas, tombaretz benleu sus daus clediers, sechadors per las chastanhas, pitits bastits carrats o redonds ente un fai bruslar dau bois dins la partida au sòu per que la fumada en montant fase sechar las chastanhas eissigadas sus de las clessas ensús. Entau, las chastanhas se pòden conservar un bon pauc de temps.

                                

Un cledier, imatge tirat dau site Reflet d'Iris photographe

Lo país es un país verd, mirgalhat de tot plen d’estanhs que fan lo bonur daus toristas l’estiu, que l’i se banhen, coma a Bussiera-Galant per exemple. Aitanben, qu’es un país de legendas poplat d’èssers fantastics coma lo leberon, la Mita Roja, la vielha dins lo potz (’pelada tanben Jana-Rasteu o Los uelhs rolhós) o lo lepinhon. Lo leberon es plan conegut, queu lop-garon lemosin, un crestian maudich que se deu vestir d’una peu de béstia e deu far lo torn de nòu parròfias a pè quauques sers e que, daus còps, sauta sus l’eschina daus voiatjors per se far portar. Benleu que coneissetz de la gent que sian leberons sens que iò sachatz. Lo lepinhon es pas dangierós, qu’es mas que vos poriá lepar, subretot los dròlles, dins quauquas situacions. La vielha dins lo potz o dins las servas e peschieras es pas tan comòda que vos ’trapariá per vos menar nejar au fons de l’aiga. Si ne’n voletz saubre mai, podetz ’visar mai escotar lo Jan-Francés Vinhaud sus lo site dau parc naturau.

Una bona font a Cuçac, imatge tirat de Au pays de la Météorite

Qu’es maitot un país de bonas fonts: de las fonts curairitz que fan passar tots los maus mas que siatz guidat per ’na meteiritz de part que vos recomandará las bonas fonts. Las mai famosas son las fonts de Cuçac e de Corba fin queraque mas ne’n i a tot plen d’autras, coma a Champsac, a las Celas la Vau ’ion, aus Cars etc. Podetz legir l’article sus las bonas fonts sus queu blòg.

Aitanben, l’i a daus braves chasteus dins lo país, coma a Montbrun, a Rechoard o las roinas dau chasteu de Chasluç ente muriguet lo Rei Richard, filh d’Alienòr, d’un carreu d’aubalesta quand vouguet tornar conquerir las terras qu’aviá perdut coma Rei d’Aquitània pendent que guerrejava a las crosadas. Fau saubre que lo Rei Richard compauset daus poèmas dins nòstra linga occitana, era trobador. La linga se parla totjorn au país daus Fuelhargiers mas es malurosadament pas estada transmesa au mai jòunes. Lo parlar lemosin dau país es plan marcat puei que qu’es lo parlar dich « è » que tots los « a » accentuats se disen « è » : « la vacha » deven « la vècha », e au pluriel « las vachas » deven « lès vachès », los verbes en « -ar » fan « -èr » : « minjar » deven « minjèr » etc.

Enfin, si voletz trobar dau braves endrechs per ’visar lo païsatge, vos podetz estautinar au Pueg Coniu o a la Peira Fòla (dicha tanben Peira Ponchuda) ente veiretz daicianta au Mont Gerjan e a las Monedieras.

 Peira ponchuda o fòla a Bussiera-Galant

Article signat : Degun