Vautres zo sabetz benleu pas mas en país lemosin, país descrestianizat
si n’i a, la gent se fien mai aus sents qu’au bon Diu dempuei de las
generacions. Entau, las fonts d’ente l’aiga raja quauqu’un còp e qu’un
tròba d’un pauc pertot en per chas nos, son suvent vocadas ad un sent e
las 'pelen donc bonas fonts. Qu’es que quelas fonts son per ben dire
jauventas, qu’es a dire que te fariàn passar tots los maus. Una font
garirá las varrujas, ‘n’autra las paurs daus drollichons, ‘n’autra
enguéra los rumatisms, 'n’autra quauqua maláudia de las béstias. Coma ?
Vos fau prumier ‘nar veire 'na “recomandeiritz”, dicha tanben “tirairitz
de sents” o d’enguéra “meteiritz de part”. Qu’es ‘na femna que tira los
sents o que “met de part”. N’i a d’enguéra dins lo país. La femna te
“tira los sents” emb un rituau que 'la te conha quauques charbons de
bois dins un bòle emb de l’aiga en tut saumejar 'na lista de sents dau
país e puei, sabe pas, quante un daus charbons davala au fons dau bòle o
monta, vei-te-quí lo moment de ‘nar far las devocions ad una bona font
que portará lo nom dau sent que sirá estat chausit per lo charbon.
Entau, la gent se’n van far las devocions a la bona font vocada ad un
sent Vic, sent Ròc, sent Alari, sent Martin, sent Basaris, sent
Saumet... ne’n ‘chabariatz pas de tant n’i a en Lemosin, sens obludar de
laissar coma ex-voto un pelhon, 'na besunha dau malaude qu’auràn bonhat
dins l’aiga, 'quí rasís la font. Si la gent se pòden pas desplaçar que
son benleu tròp gastas, 'bracadas que 'lassadas, autanben pòden damandar
ad una viatjairitz de far las devocions per elas que 'nirá a la bona
font... o pas, quò l’i fai ren mas que lo mau passe. E se pòt far maitot
per los animaus malaudes.
Dins la cresença populara, te disen
que qu’es lo sent que t’a enviat la maláudia coma 'n’espròva e que fau
donc lauvar, lauvenjar que prejar lo sent per que tire lo mau. Los
curats, de segur, t’expliquen que qu’es pas gaire possible, que los
sents son bons e pòden pas entau far malaude un crestian. Los curats te
diràn totparier pas que qu’es mas supersticion, te diràn que fau prejar
lo sent, e que, emb pro pítat, fará quauquaren per lo crestian que lo
lauva.
Qu’es d’enguera entau en Lemosin a la campanha. De las
bonas fonts, se’n tròba d’un pauc pertot que son d’enguera corgudas, pas
tant qu’autres còps segur, que l’i a pas tant de temps. Vos conselhe de 'nar veire las bonas fonts de Corba fin a Bussiera Galant en Nauta-Viena
rasís Dordonha o ben las de Cuçac au sud-oest de Nauta-Viena.
Aubludava de dire que quelas fonts vocadas ad un sent son segur 'na
subrevivença dau temps que los sents existiàn pas, lo temps d’avant la
crestianizacion, dau temps que nòstres aujòus lauvavan los esperits de
la natura, quauquas nimfas de las aigas benleu, emb quauqua practica
paiana animista, que lo crestianisme a plan saugut 'dobar a sa mòda.
Per ne’n saubre mai sus las bonas fonts e las tirairitz de sents, l’i a mas ‘visar lo documentari en occitan realizat per l’IEO dau Lemosin disponible en linha sus 7 Alimoges (emb tot plen d’autres documentaris en occitan que se pòden tanben visar)
article signat: Degun
Commentaires
Enregistrer un commentaire